قیر ، ماده‌ای سیاه و چسبنده، حاصل از قلب زمین!
در اعماق پالایشگاه، جایی که نفت خام تسلیم گرما و فشار میشود، ماده سیاهی نهفته است. در قلب برج‌های تقطیر، گویی ماده سیاه مطلق در کالبدی تاریک و چسبنده متولد میشود. این ماده، ” قیر ” نام دارد، عصاره تاریکی از دل نفت خام.
تاریکی با طیف‌های گوناگون:
همانطور که سایه‌ها در اعماق اقیانوس طیف‌های مختلفی دارند، همینطور با تنظیم دما و فشار در برج تقطیر، طیف وسیعی از “سختی” را به خود می‌گیرد. هر درجه از این طیف، برای مصارف خاص راهسازی خلق شده است.
تعریف کلی قیر :
قیر جسمی است به رنگ سیاه که از شمار زیادي هیدروکربور ساخته شده است. در دماي محیط، جامـد و یا نیمه جامـد است و بر اثر حـرارت روان میشـود. قیـر در روغنهاي معدنی و حلالهایی نظیر سولفید کربن، تتراکلرید کربن و تري کلرید اتیلن حل میشود.
قیرهاي مصرفی در راهسازي چنانچه از معدن به دست آید قیرطبیعی یا معدنی و هرگاه از پالایش نفت خام حاصل شود، قیرنفتی یا پالایشگاهی نام دارد.
قیر معمولاً از تقطیر نفت خام به دست می‌آید. چنین قیری قیر نفتی یا قیر تقطیری نامیده میشود. قیر نفتی محصول دو مرحله تقطیر نفت خام در برج تقطیر است. در مرحله نخست تقطیر، مواد سبک مانند بنزین و پروپان از نفت خام جدا می‌شوند. این فرایند در فشاری نزدیک به یک اتمسفر (واحد) انجام میشود. در مرحله دوم نیز ترکیبات سنگین مانند گازوئیل و نفت سفید خارج می‌شوند. این فرایند در فشاری نزدیک به خلاء صورت می‌پذیرد. در نهایت مخلوطی از ذرات جامد بسیار ریز به نام آسفالتن باقی می‌ماند که در ماده سیال گریس‌مانندی به نام مالتن غوطه‌ور است .
اما برخی از انواع قیر در طبیعت و در اثر تبدیل تدریجی نفت خام و تبخیر مواد فرار آن در اثر گذشت سال‌های بسیار زیاد به دست می‌آید. چنین قیری، قیر طبیعی نامیده میشود و دوام آن بیشتر از قیرهای نفتی است. چنین قیری ممکن است به‌صورت خالص در طبیعت وجود داشته باشد (قیر دریاچه‌ای) مانند دریاچه قیر بهبهان ایران و دریاچه قیر تیرینیداد آمریکا، یا از معادن استخراج شود.
شیمی پیچیده در تاریکی:
ساختار شیمیایی آن ، راز تاریکی عمیق آن است. گویی رازهای نفت خام در تار و پود این ماده رمزنگاری شده‌اند. مولکول‌های هیدروکربنی، مانند سربازانی در تاریکی، در کنار یکدیگر صف آراسته‌اند و ماهیت قیررا شکل می‌دهند.
عناصر تاریکی:
کربن و هیدروژن، فرماندهان این لشکر تاریکی هستند. 70 تا 87 درصد از تاریکی مطلق قیررا کربن تشکیل می‌دهد و 10 تا 15 درصد دیگر به هیدروژن اختصاص دارد.
مهمانان ناخوانده:
اما تاریکی قیرتنها به این فرماندهان محدود نمی‌شود. گوگرد، اکسیژن، نیتروژن و حتی فلزاتی مانند نیکل و وانادیم، هر کدام نقشی در این تاریکی ایفا می‌کنند.
تاریکی تحت فرمان:
همانطور که طلوع و غروب خورشید تحت فرمان طبیعت است، تاریکی قیرنیز تحت فرمان نوع نفت خام، کیفیت هیدروکربورها و فرآیند پالایش است.
چشم‌اندازی از تاریکی:
قیر نفتی، ماده‌ای با ظاهری سیاه و تاریک، کاربردهای فراوانی در دنیای ما دارد. از جاده‌ها تا پشت‌بام‌ها، ردپای این تاریکی را می‌توان دید.
اما این تاریکی، رازهای نهفته‌ای در خود دارد:
- راز پیدایش از دل نفت خام
- راز تنوع در تاریکی
- راز ساختار شیمیایی پیچیده
- راز حضور عناصر گوناگون
- و راز فرمانبری از عوامل مختلف
راز تاریکی قیر، داستانی است از اعماق پالایشگاه، داستانی از تولد، تنوع، پیچیدگی و فرمانبری.
دنیای متنوع : سفری در طیف‌های تاریکی
همانطور که تاریکی مطلق طیف‌های مختلفی دارد، دنیای قیرنیز مملو از انواع و گریدهای گوناگون است. هر کدام از این گریدها، با درجه سختی و ویژگی‌های خاص خود، برای مصارف مختلف خلق شده‌اند.
1. قیرهای نفتی:
- محور اصلی: این قیرها از پالایش مستقیم نفت خام به دست می‌آیند و در مصارف راهسازی، عایق‌کاری و تولید مصالح ساختمانی کاربرد دارند.
- گریدهای مختلف: قیرهای نفتی در گریدهای مختلفی مانند 60/70، 70/100، 80/100 و 110/130 تولید می‌شوند که هر کدام درجه سختی و نقطه نرم شدن متفاوتی دارند.
2. قیرهای پلیمری:
- تاریکی نوآورانه: با افزودن پلیمر به قیرهای نفتی، نسل جدیدی از قیرها به نام قیرهای پلیمری متولد می‌شوند.
- مزایای تاریکی: این قیرها مقاومت و انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به قیرهای نفتی دارند و در برابر آب و هوا و شرایط سخت محیطی عملکرد بهتری دارند.
- انواع مختلف: قیرهای پلیمری در انواع مختلفی مانند SBS، SBR، کرپن و استایرن بوتادین تولید می‌شوند که هر کدام خواص و کاربردهای خاص خود را دارند.
3. قیرهای اکسید شده:
- تاریکی دگرگون شده: با دمیدن هوا به قیرهای نفتی داغ، قیرهای اکسید شده به وجود می‌آیند.
- کاربردهای تاریکی: این قیرها عایق رطوبتی قوی هستند و در مصارف مختلفی مانند عایق‌کاری لوله‌ها، مخازن و پشت‌بام‌ها کاربرد دارند.
- گریدهای مختلف: قیرهای اکسید شده در گریدهای مختلفی مانند 1-5 و 6-7 تولید می‌شوند که هر کدام درجه نفوذپذیری و مقاومت متفاوتی دارند.
4. قیرهای امولسیونی:
- تاریکی قابل حل: با مخلوط کردن قیر با آب و مواد امولسیون کننده،قیرهای امولسیونی به دست می‌آیند.
- مزایای تاریکی: این قیرها به راحتی در آب حل می‌شوند و می‌توان از آنها برای مصارف مختلفی مانند روکش‌کاری سطوح، غبارگیری و تولید آسفالت سرد استفاده کرد.
- انواع مختلف: قیرهای امولسیونی در انواع مختلفی مانند کاتیونیک، آنیونیک و خنثی تولید می‌شوند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.
جابجایی قیر: سفری پر ماجرا برای رانندگان در دنیای حمل و نقل
جابجایی قیر، همانند تاریکی مطلقی که در کالبد آن نهفته، چالش‌ها و ظرافت‌های خاص خود را دارد. این ماده غلیظ و چسبنده، سفری پرماجرا را از پالایشگاه تا محل مصرف طی می‌کند.
1. تانکرهای حمل قیر:
- محل امن تاریکی: قیرعمدتاً با استفاده از تانکرهای مخصوص حمل و نقل میشود. این تانکرها مجهز به سیستم‌های گرمایشی و عایق‌بندی هستند تا از جامد شدن قیردر طول مسیر جلوگیری کنند.
- انواع تانکر: تانکرهای حمل قیردر انواع مختلفی مانند تک مخزن، دو مخزن و ایزوتانک موجود هستند که هر کدام ظرفیت و کارایی خاص خود را دارند.
2. روش‌های تخلیه:
- رهاسازی تاریکی: تخلیه قیراز تانکر به روش‌های مختلفی انجام میشود:
- گرمایش: رایج‌ترین روش، گرم کردن تانکر با بخار یا آب گرم است تا قیرسیال شده و به راحتی تخلیه شود.
- پمپ: در برخی موارد از پمپ‌های مخصوص برای تخلیه قیراستفاده میشود.
- دمش: در روش دمیدن، از هوای فشرده برای تخلیه قیراز تانکر استفاده میشود.
3. ملاحظات ایمنی:
- دقت در تاریکی: جابجایی قیربه دلیل خطرات بالقوه‌ای مانند گرم بودن، اشتعال‌پذیری و سمیت، نیازمند رعایت نکات ایمنی ویژه است:
- ایمنی تانکر: تانکرها باید به طور مرتب بررسی و تعمیر و نگهداری شوند.
- تجهیزات ایمنی: رانندگان و پرسنل باید از تجهیزات ایمنی مانند لباس و ماسک مناسب استفاده کنند.
- مقررات حمل و نقل: قوانین و مقررات مربوط به حمل و نقل مواد خطرناک باید به طور کامل رعایت شوند.
4. چالش‌های جابجایی:
- مبارزه با تاریکی: جابجایی قیربه دلیل ماهیت چسبنده و غلیظ آن، چالش‌هایی مانند رسوب در لوله‌ها و سختی تمیز کردن تانکرها را به همراه دارد.
5. فناوری‌های نوین:
- روشنی در تاریکی: در سال‌های اخیر، فناوری‌های نوینی مانند تانکرهای مجهز به سیستم‌های گرمایش خودکار و سیستم‌های تخلیه اتوماتیک برای جابجایی آسان‌تر و امن‌ترقیر توسعه یافته‌اند.
جابجایی قیر، سفری ظریف و پرماجرا است که در آن، تاریکی به طور ماهرانه مدیریت و کنترل میشود تا این ماده ارزشمند به مقصد نهایی خود برسد.
در ادامه مطالب زیر در رابطه با قیر شاید برایتان مفید باشد:
قیر ماده‌ای سیاه و کاربردی
قیر ماده‌ای سیاه، چسبناک و خمیری شکل است که از هیدروکربن‌های سنگین تشکیل شده است. این ماده از دیرباز به عنوان عایق رطوبتی و در ساخت جاده‌ها و مصارف صنعتی کاربرد داشته است.
قیمت قیر:
قیمت قیر به عوامل مختلفی مانند نوع قیر، کیفیت آن، و نوسانات بازار جهانی نفت بستگی دارد. برای اطلاع از قیمت روز قیر می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:
- پورتال جامع صنعت قیر: https://irbas.ir/
- انجمن قیر ایران: https://irbas.ir/
- بورس کالا: https://www.ime.co.ir/
انواع قیر:
- قیرطبیعی: این نوع قیراز معادن استخراج میشود و به دو نوع قیرسطحي و قیردریاچه‌ای تقسیم میشود.
- قیرنفتی: این نوع قیراز پالایش نفت خام به دست می‌آید و به دو نوع قیرخالص و قیردمیده تقسیم میشود.
خرید قیر:
برای خرید قیرمی‌توانید به روش‌های مختلفی مانند مراجعه به پالایشگاه‌ها، شرکت‌های پخش قیر، و یا بورس کالا اقدام کنید.
قیرطبیعی:
قیرطبیعی نوعی قیراست که از معادن استخراج میشود. این نوع قیر به دلیل خلوص بالا و کیفیت مناسب، در مصارف مختلفی مانند عایق‌بندی و ساخت جاده‌ها کاربرد دارد.
قیرآسفالت:
قیرآسفالت نوعی قیرفتی است که در ساخت آسفالت جاده‌ها استفاده میشود. این نوع قیرباید دارای خاصیت چسبندگی بالا و مقاومت در برابر شرایط جوی مختلف باشد.
جدول انواع قیر:
| نوع قیر | کاربرد |
|---|---|
| قیرطبیعی | عایق‌بندی، ساخت جاده‌ها |
| قیرنفتی | ساخت آسفالت، عایق‌بندی |
| قیردمیده | عایق‌بندی، مصارف صنعتی |
| قیرامولسیونی | عایق‌بندی، روکش‌های محافظ |
قیرنفتی:
قیر نفتی نوعی است که از پالایش نفت خام به دست می‌آید. این نوع پرمصرف‌ترین در جهان است و در مصارف مختلفی مانند ساخت آسفالت، عایق‌بندی، و مصارف صنعتی کاربرد دارد.
خرید قیر حلبی:
قیر حلبی نوعی است که در حلب‌های فلزی بسته‌بندی میشود. این نوع برای مصارف کوچک و حمل و نقل آسان مناسب است.
بازار فروش قیر:
بازار فروش قیر بازاری جهانی است و قیمت آن در این بازار به عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، نوسانات قیمت نفت، و کیفیت بستگی دارد.
خرید قیر بشکه ای:
قیربشکه ای نوعی که در بشکه‌های فلزی بسته‌بندی میشود. این نوع برای مصارف بزرگ و حمل و نقل به مسافت‌های دور مناسب است.
خرید قیر از پالایشگاه:
شما می‌توانید آن را به طور مستقیم از پالایشگاه‌ها خریداری کنید. برای این کار باید با پالایشگاه مورد نظر تماس گرفته و از شرایط خریدقیر مطلع شوید.
قیرچیست:
ماده‌ای سیاه، چسبناک و خمیری شکل است که از هیدروکربن‌های سنگین تشکیل شده است. این ماده از دیرباز به عنوان عایق رطوبتی و در ساخت جاده‌ها و مصارف صنعتی کاربرد داشته است.
قیردمیده:
قیردمیده نوعی قیرنفتی است که با دمیدن هوا در آن، خواص آن تغییر می‌کند. آن دمیده دارای چسبندگی بالا و مقاومت در برابر شرایط جوی مختلف است و در مصارف مختلفی مانند عایق‌بندی و مصارف صنعتی کاربرد دارد.
مشخصات فنی انواع قیر:
مشخصات فنی انواع آندر استانداردهای مختلفی مانند ASTM و AASHTO ارائه شده است. این مشخصات شامل عواملی مانند نقطه نرمی، درجه نفوذ، و حلالیت قیر است.
قیردر نفت چه نوع محلولی است:
قیردر نفت به صورت محلول کلوئیدی است. به این معنی که ذرات آندر حلال نفت به صورت معلق پراکنده شده‌اند.
قیمت قیر60/70 امروز:
قیمت قیر60/70 امروز به عوامل مختلفی مانند نوع آن، کیفیت آن، و نوسانات بازار جهانی نفت بستگی